شعر سخن -صفحه سی

Back to:

بخوان وحفظ کن
سُخن
قالب شعر: مثنوی شاعر: نظامی
معنی واژهها، به ترتیب بیتها

معنی بیتها

بیت 4:لاف از سخن چو دُر توان زد آن خشت بُود که پُر توان زد
معنی: به خاطر سخنان ارزشمند و پسندیده میتوان خودستایی کرد و به خود نازید چون سخن بیهوده مانند خشت بیارزش
است که فراوان دیده می شود.
نکته های آرایه ای: چو دُر(₌ مانند مروارید) ← تشبیه / دُر و خشت ← تضاد / این بیت، ضربالمثل است.
نکته ی دستوری: «چو» به معنی مثل و مانند، حرف اضافه است نه حرف ربط.
بیت :5یک دسته گُلِ دماغ پرور از خرمن صد گیاه، بهتر
معنی: یک دسته گل خوشبو و زیبا از صد دسته گیاهِ بیارزش بهتر است.
نکته ی آرایه ای: یک و صد ← تضاد
نکته ی دستوری: کُلِ بیت از یک جمله تشکیل شده است که فعل «است» بعد از بهتر، حذف شده است. / گل دماغ پرور
← ترکیب وصفی

پیام درس: نظامی در این شعر به انسانها توصیه می کند که بدون فکر حرف نزنند؛ یعنی اوّل فکر بکنند و بعد سخنانی بگویند که با ارزش است؛ زیرا سخن سبب آشکار شدنِ شخصیّت انسانها می شود؛ بنابراین باید از سخنانِ بیهوده و بی ارزش دوری کرد.
هم خانواده :
منابع : منبع هلاک : هلاکت – مهلک 

 قصد : مقصود – قاصد
خاطره : خاطرات – خاطر 

 عارض : عرض – عرضه 

 همراهان : همره – همراه
مخالف :
کدر : زلال

خالی : پر

به آرامی : بی درنگ – سریع

گسسته : متصل – پیوسته