ستایش-صفحه هشت
ستایش :
به نام آن که جان را فکرت آموخت
قالب شعر : مثنوی
شاعر : شیخ محمود شبستری
واژه ها :
جان : روح حق : خداوند فکرت : فکر ، اندیشه ، تفکر
خرد : عقل برافروخت : روشن کرد تاب : طاقت ، توانایی ، تحمل
فضل : احسان ، بخشش از بهر : برای عالم : جهان ، دنیا
دیده : آنچه دیده شده ، چشم فیض : بخشش ، عطا ، لطف نزد : پیش
جمله : همه ، تمام تجلی : پیدا شدن فروغ : نور ، پرتو تعالی : بلند مرتبه ، برتر
معنی بیت ها :
1-به نام خدایی آغاز می کنم که به روح و جان انسان قدرت فکر کردن داد ه است .
دل انسان را با نور علم و نور معرفت روشن و هدایت کرد ه است .
نکته :
چراغ دل ( دل به چراغ ماننده شده است ) چراغ – چراغ و نور : مراعات نظیر .
بیت سه جمله دارد . در جمله اول فعال آغاز می کنم بعد از به نام آن که حذف شده است.
فکرت نقش مفعولی دارد – چراغ دل ترکیب اضافی است و نقش مفعولی دارد.
ت در کلمه فکرت مربوط به خود کلمه است یعنی ضمیر به حساب نمی آید.
2-از بخشش خداوند هر دو جهان ( دنیا و آخرت ) نورانی شد ( هر دو عالم پر از بخشش خداوند است ) و از لطف
خداوند جسم خاکی انسان به گلستانی با طراوت تبدیل می شود.
منظور از خاک آدم جسم انسان است و این مصراع به آفرینش انسان اشاره می کند.
3- تمام پدیده های جهان را نشانه ای و نوری از عظمت و دانش خداوند بدان
خداوند آن قدر در تمام پدیده ها وجود دارد و آشکار است که پنهان به نظر می رسد و ما او را نمی بینیم .
نکته :
این بیت از دو جمله ( مصراع اول ) امری است و جمله دوم ( مصراع دوم ) خبری است.
4-عقل انسان تحمل درک عظمت و دانش خداوند را ندارد.
برای درک حقیقت خداوند دنبال راه دیگری برو ( خداوند را باید با چشم دل درک کرد ).
نکته :
تاب به خرد نسبت داده شده است یعنی شخصبت بخشی.
بیت از دو جمله تشکیل شده است . جمله اول خبری و جمله دوم امری است .
را در مصراع اول نشانه ی مفعولی نیست بلکه به معنی برای و حرف اضافه است.
در مصراع اول مفعول وجود ندارد.
در مصراع دوم او به خداوند بر می گردد.
5-هر کسی کم یا زیاد درباره عظمت و دانایی خداوند توصیفی می گوید.
در واقع درک و میزان دانایی خود را بیان کرده است.
نکته :
کم و بیش با هم تضاد دارند
او به خداوند بر می گردد
6- پیش آن کسی که روح و انش محل تابش یا جلوه گاه نور معنوی خداوند است.
تمام جهان مانند کتابی است که هر صفحه اش راهی برای شناخت خداوند بلند مرتبه است.
نکته : ش در جانش مضاف الیه است و جانش ترکیب اضافی است یعنی جان او جان و همه عالم نقش نهاد دارند.
شبستری ، شیخ محمود ( قرن هشتم هجری )
از عارفان مشهور ایرانی است که نوشته ها و سروده هایی در زمینه عرفان اسلامی دارد . معروف ترین اثر او که به
شعر است مثنوی گلشن راز نامیده می شود
